Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

navales pedes

  • 1 pes

    pēs, pedis, m. ( aus *ped-s, altind. păd-, griech. πούς = ποδ-ς, gotisch fotus, ahd. fuoz), der Fuß des Menschen und Tieres, I) eig.: 1) im allg.: pes virilis, Vitr.: calcei apti ad pedem, Cic.: duos pedes habens, zweibeinig (Ggstz. claudus), Augustin.: pedibus aeger, Sall. (u. so aegris pedibus esse, Gell.): pedibus captus (gelähmt), Sall. fr. u. Liv.: pedes leoninos habere, Solin.: calceo inserere pedem, Amm.: stare pede in uno, Hor.: si pes condoluit, Cic.: pedibus vincere, im Wettlaufe, Ov.: pedem portā non efferre, Cic.: pedem ferre huc u. dgl., s. ferono. II, F, 1, a, α (Bd. 1. S. 2729): ellipt. nusquam pedem (sc. feram)! Ter.: in pedes se dare, se conicere, sich auf die Beine machen, Fersengeld geben, Komik. (u. so ellipt., ego me in pedes [sc. conicio], Ter.): accĭdere ad pedes alcis, Cic.: abicere se u. proicere se u. prosternere se ad pedes (alcis), Cic.: provolvere se alci ad pedes, Liv.: provolvi ad pedes (alcis), Liv. u. Flor.: alci iacēre ad pedes, Cic.: prohibiti estis in provincia vestra pedem ponere, Cic.: Argos et Lacedaemonem sub pedibus tuis relinquemus? sollten unter deinen Füßen lassen (= von dir knechten lassen), Liv.: auferre pedes, jmdm. ein Bein unterschlagen (= sich von jmd. nicht beikommen lassen), Sen. nat. qu. 4. praef. §. 10: pedem opponere alci, jmdm. ein Bein stellen (= jmdm. zu schaden, jmd. zu stürzen suchen), Petron. 57, 10: pede pulsare terram, von Tanzenden, Hor.: aves nascuntur in pedes, werden mit den Füßen zuerst geboren, Plin.: pedibus = zu Fuß; u. prägn. = zu Lande, Cic. u.a.: verna ad pedes, Mart., servus a pedibus, Cic., Laufbursche. – 2) insbes.: a) im milit. t. t.: ad pedes descendere od. degredi, vom Pferde steigen, absitzen, v. der Reiterei, Liv.: ad pedes desilire, vom Pferde springen, Caes.: deducere equitem ad pedes, absteigen lassen, Liv.: pugna ad pedes venerat, man kämpfte zu Fuß, Liv.: pedibus merere, zu Fuß dienen, Infanterist sein, Liv.: pedem conferre, s. cōn-ferono. I, 4, a, β: pede presso (gehemmten Fußes, langsamen Schrittes) retro cedere, Liv. – b) im publiz. t. t.: pedibus ire in alcis sententiam (v. Senatoren), jmds. Meinung (Ausspruch, Vorschlage) beitreten, Sall. u. Liv. (s. Drak. Liv. 5, 9, 2): ne (quis) pedibus iret, einem Vorschlage beitrete, seine Stimme abgebe, Cic. – c) in der obszönen Redensart: tollere pedem od. pedes (sc. ad concubitum), Cic. u. Mart. – 3) in bildl. Verbndgg.: manibus pedibusque, mit Händen u. Füßen, mit aller Gewalt, Ter.: sub pedibus, unter den Füßen, in der Gewalt, Liv.: dah. sub pedibus esse od. iacēre, nicht geachtet werden, Ov.: sub pede ponere, nicht achten, Hor.: pedem opponere, widerstehen, Ov.: pedem trahere, hinken, vom jambischen Verse, Ov.: per me ista trahantur pedibus, es mag meinetwegen drunter u. drüber gehen, Cic.: ante pedes esse, Ter., od. positum esse, Cic., vor den Füßen (Augen) sein: omni pede stare, auf allen Füßen stehen (unser »in allen Sätteln gerecht sein, gehörig gesattelt sein«), Quint. 12, 9, 18; vgl. Otto in Wölfflins Archiv 6, 330: multis pedibus, auf vielen F. stehen (= an vielen Orten ansässig sein), Petron.: circum pedes = circum se, Cic.: ante pedes Manilii constituunt, vor Manilius, Cic.: pes secundus, felix, dexter, von einer glücklichen Ankunft, Verg., Ov. u. Sil.: res ita contractae, ut nec caput nec pedes (sc. habeant), Cic.

    II) übtr. u. meton.: A) übtr.: 1) im allg., poet. v. fließenden Wasser, von Flüssen (gleichs. als Gottheiten), crepante lympha desilit pede, Hor.: revocat pedem Tiberinus, Verg. – v. Wein, ipse suo flueret Bacchus pede, von selbst, Auct. Aetnae 13 (da die Alten den Wein mit den Füßen kelterten, s. Ov. ex Pont. 2, 9, 32 musta sub adducto si pede nulla fluent). – v. der Zeit, cito pede labitur aetas, Ov.: tacito pede lapsa vetustas, Ov. – 2) insbes.: a) der Fuß an Tischen, Bänken usw., Ter., Cornif. rhet. u.a. – b) pes veli, das Tau, womit die Segel nach den Winkeln des einfallenden Windes gewendet u. nachgelassen werden, die Schoten, Cic.: dah. pede aequo od. pedibus aequis, vor dem Winde (segeln), Ov. u. Cic.: pedem facere, die Sch. nachlassen (schlaff machen), mit halbem Winde segeln, Verg.: obliquare laevo pede cornua, beim Winde segeln, Lucan.: dass. in contrarium navigare prolatis pedibus, Plin., u. prolato pede transversos captare Notos, Sen. poët.: colligere (einziehen) pedes, Tibull. – c) der Fuß des Berges, imi pedes Cassii montis, Amm. 14, 8, 10. – d) der Boden eines Landes, Solin. u. Auson. – e) der Stiel einer Frucht, bes. der Weintraube, samt der eingepreßten Traube, Colum.: der Olive, Plin. – dah.: α) pes milvinus od. milvi, der Strunk od. Stengel der Pflanze batis, Colum. 12, 7, 1 u. 5. – β) pedes gallinacei, eine Pflanze, Plin. 25, 155. – γ) pedes betacei, die Wurzeln-, Rüben des Mangolds, Varro r. r. 1, 2, 27. – f) navales pedes, Ruderer, Plaut. Men. 350. – g) die Trage an einer Sänfte, veteris grabati, Catull. 10, 22.

    B) meton.: 1) im allg.: plano pede, auf ebener Erde, Vitr. – 2) insbes.: a) als t. t. der Metrik: α) der Fuß, das Versglied, minuti pedes, Cic.: mutatis pedibus, Hor.: pedibus claudere senis aliquid, in Hexametern dichten, Hor.: so auch verba in suos pedes cogere, Ov.: per undenos pedes, Ov. – β) die Versart, Lesbius, Hor.: hunc socci cepere pedem, Hor. – b) als t. t. der Musik, der Takt, Plin. – c) der Fuß als Maß, non pedem, nicht einen Fußbreit, Plaut.: unum pedem discessisse, einen Fußbreit, Cic.: so auch pedem non egressi sumus, Cic. – bildl., das Maß, iustus, das rechte Maß, Plin.: pede suo se metiri, sich nach seinem Maße, Kräften usw. messen, Hor. – / Vom Plur. pedes = Läuse heißt der Nomin. Sing. pedis, w. s.

    lateinisch-deutsches > pes

  • 2 pes

    pēs, pedis, m. ( aus *ped-s, altind. păd-, griech. πούς = ποδ-ς, gotisch fotus, ahd. fuoz), der Fuß des Menschen und Tieres, I) eig.: 1) im allg.: pes virilis, Vitr.: calcei apti ad pedem, Cic.: duos pedes habens, zweibeinig (Ggstz. claudus), Augustin.: pedibus aeger, Sall. (u. so aegris pedibus esse, Gell.): pedibus captus (gelähmt), Sall. fr. u. Liv.: pedes leoninos habere, Solin.: calceo inserere pedem, Amm.: stare pede in uno, Hor.: si pes condoluit, Cic.: pedibus vincere, im Wettlaufe, Ov.: pedem portā non efferre, Cic.: pedem ferre huc u. dgl., s. fero no. II, F, 1, a, α (Bd. 1. S. 2729): ellipt. nusquam pedem (sc. feram)! Ter.: in pedes se dare, se conicere, sich auf die Beine machen, Fersengeld geben, Komik. (u. so ellipt., ego me in pedes [sc. conicio], Ter.): accĭdere ad pedes alcis, Cic.: abicere se u. proicere se u. prosternere se ad pedes (alcis), Cic.: provolvere se alci ad pedes, Liv.: provolvi ad pedes (alcis), Liv. u. Flor.: alci iacēre ad pedes, Cic.: prohibiti estis in provincia vestra pedem ponere, Cic.: Argos et Lacedaemonem sub pedibus tuis relinquemus? sollten unter deinen Füßen lassen (= von dir knechten lassen), Liv.: auferre pedes, jmdm. ein Bein unterschlagen (= sich von jmd. nicht beikommen lassen), Sen. nat. qu. 4. praef. §. 10: pedem opponere alci, jmdm. ein Bein stellen (= jmdm. zu schaden, jmd. zu stürzen suchen), Pe-
    ————
    tron. 57, 10: pede pulsare terram, von Tanzenden, Hor.: aves nascuntur in pedes, werden mit den Füßen zuerst geboren, Plin.: pedibus = zu Fuß; u. prägn. = zu Lande, Cic. u.a.: verna ad pedes, Mart., servus a pedibus, Cic., Laufbursche. – 2) insbes.: a) im milit. t. t.: ad pedes descendere od. degredi, vom Pferde steigen, absitzen, v. der Reiterei, Liv.: ad pedes desilire, vom Pferde springen, Caes.: deducere equitem ad pedes, absteigen lassen, Liv.: pugna ad pedes venerat, man kämpfte zu Fuß, Liv.: pedibus merere, zu Fuß dienen, Infanterist sein, Liv.: pedem conferre, s. confero no. I, 4, a, β: pede presso (gehemmten Fußes, langsamen Schrittes) retro cedere, Liv. – b) im publiz. t. t.: pedibus ire in alcis sententiam (v. Senatoren), jmds. Meinung (Ausspruch, Vorschlage) beitreten, Sall. u. Liv. (s. Drak. Liv. 5, 9, 2): ne (quis) pedibus iret, einem Vorschlage beitrete, seine Stimme abgebe, Cic. – c) in der obszönen Redensart: tollere pedem od. pedes (sc. ad concubitum), Cic. u. Mart. – 3) in bildl. Verbndgg.: manibus pedibusque, mit Händen u. Füßen, mit aller Gewalt, Ter.: sub pedibus, unter den Füßen, in der Gewalt, Liv.: dah. sub pedibus esse od. iacēre, nicht geachtet werden, Ov.: sub pede ponere, nicht achten, Hor.: pedem opponere, widerstehen, Ov.: pedem trahere, hinken, vom jambischen Verse, Ov.: per me ista trahantur pedibus, es mag meinetwegen drunter u. drüber gehen,
    ————
    Cic.: ante pedes esse, Ter., od. positum esse, Cic., vor den Füßen (Augen) sein: omni pede stare, auf allen Füßen stehen (unser »in allen Sätteln gerecht sein, gehörig gesattelt sein«), Quint. 12, 9, 18; vgl. Otto in Wölfflins Archiv 6, 330: multis pedibus, auf vielen F. stehen (= an vielen Orten ansässig sein), Petron.: circum pedes = circum se, Cic.: ante pedes Manilii constituunt, vor Manilius, Cic.: pes secundus, felix, dexter, von einer glücklichen Ankunft, Verg., Ov. u. Sil.: res ita contractae, ut nec caput nec pedes (sc. habeant), Cic.
    II) übtr. u. meton.: A) übtr.: 1) im allg., poet. v. fließenden Wasser, von Flüssen (gleichs. als Gottheiten), crepante lympha desilit pede, Hor.: revocat pedem Tiberinus, Verg. – v. Wein, ipse suo flueret Bacchus pede, von selbst, Auct. Aetnae 13 (da die Alten den Wein mit den Füßen kelterten, s. Ov. ex Pont. 2, 9, 32 musta sub adducto si pede nulla fluent). – v. der Zeit, cito pede labitur aetas, Ov.: tacito pede lapsa vetustas, Ov. – 2) insbes.: a) der Fuß an Tischen, Bänken usw., Ter., Cornif. rhet. u.a. – b) pes veli, das Tau, womit die Segel nach den Winkeln des einfallenden Windes gewendet u. nachgelassen werden, die Schoten, Cic.: dah. pede aequo od. pedibus aequis, vor dem Winde (segeln), Ov. u. Cic.: pedem facere, die Sch. nachlassen (schlaff machen), mit halbem Winde segeln, Verg.: obliquare laevo
    ————
    pede cornua, beim Winde segeln, Lucan.: dass. in contrarium navigare prolatis pedibus, Plin., u. prolato pede transversos captare Notos, Sen. poët.: colligere (einziehen) pedes, Tibull. – c) der Fuß des Berges, imi pedes Cassii montis, Amm. 14, 8, 10. – d) der Boden eines Landes, Solin. u. Auson. – e) der Stiel einer Frucht, bes. der Weintraube, samt der eingepreßten Traube, Colum.: der Olive, Plin. – dah.: α) pes milvinus od. milvi, der Strunk od. Stengel der Pflanze batis, Colum. 12, 7, 1 u. 5. – β) pedes gallinacei, eine Pflanze, Plin. 25, 155. – γ) pedes betacei, die Wurzeln-, Rüben des Mangolds, Varro r. r. 1, 2, 27. – f) navales pedes, Ruderer, Plaut. Men. 350. – g) die Trage an einer Sänfte, veteris grabati, Catull. 10, 22.
    B) meton.: 1) im allg.: plano pede, auf ebener Erde, Vitr. – 2) insbes.: a) als t. t. der Metrik: α) der Fuß, das Versglied, minuti pedes, Cic.: mutatis pedibus, Hor.: pedibus claudere senis aliquid, in Hexametern dichten, Hor.: so auch verba in suos pedes cogere, Ov.: per undenos pedes, Ov. – β) die Versart, Lesbius, Hor.: hunc socci cepere pedem, Hor. – b) als t. t. der Musik, der Takt, Plin. – c) der Fuß als Maß, non pedem, nicht einen Fußbreit, Plaut.: unum pedem discessisse, einen Fußbreit, Cic.: so auch pedem non egressi sumus, Cic. – bildl., das Maß, iustus, das rechte Maß, Plin.: pede suo se metiri, sich
    ————
    nach seinem Maße, Kräften usw. messen, Hor. – Vom Plur. pedes = Läuse heißt der Nomin. Sing. pedis, w. s.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pes

  • 3 pes

    pēs, pedis m.
    1) нога, ступня ( hominis PM); копыто, нога ( equi PM)
    pedem ferre V — идти, (при)ходить
    pedem inferre C — входить, вступать
    pedibus (pede) Cs, C etc. — вброд, пешком или сухим путём (ire, iter facere C etc.)
    pedem trahĕre O — ковылять, хромать
    ad pedes stare Ptстоять в ногах (у чьего-л. ложа)
    servus a pedibus C (verna ad pedes M) — пеший гонец, рассыльный
    ante pedes (posĭtum) esse C — находиться перед самым носом, быть в наличии или быть очевидным
    esse sub pedibus alicujus L — находиться под чьей-л. властью
    manibus pedibusque погов. Ter — руками и ногами, т. е. всеми средствами
    per me ista trahantur pedibus погов. C — по мне, пропади оно пропадом
    pede secundo V (felīci O) — милостиво, благосклонно или в добрый час
    ad pedes descendere L (desilire Cs, degrĕdi L) — слезать с лошади, спешиваться
    pedem referre L, O (revocare, retrahere V) — отступить
    pedibus ire in sententiam alicujus Sl, L — голосовать путём перехода на ту или другую сторону, т. е. присоединиться к чьему-л. мнению ( в сенате)
    pedem alicui opponere погов. Oпротиводействовать или Pt подставить кому-л. ножку
    omni pede stare погов. Q — твёрдо стоять на ногах, быть во всеоружии
    3) стебель, черешок ( oleae PM)
    5) площадь, территория, местность (p. Zeugitanus Sol)
    6) ход, движение (crepante pede H; cito pede labitur aetas O)
    7) (тж. p. veli C) шкот, канат, которым парус поворачивают по ветру
    pede aequo O (pedibus aequis C) — на всех парусах
    pedem facere V — управлять шкотом, т. е. лавировать
    navales pedes шутл. Plremiges
    8) римский фут = 29,57 см = 1/5 passus (murus viginti pedes altus Cs)
    verba pedibus claudere H (in suos pedes cogĕre O) — писать стихи

    Латинско-русский словарь > pes

  • 4 navalia

    nāvālis, e, adj. [navis], of or belonging to ships, ship-, naval:

    pedestres navalesve pugnae,

    Cic. Sen. 5, 13; Liv. 26, 51, 6:

    bellum,

    id. Imp. Pomp. 10, 28:

    apparatus,

    id. Att. 10, 8, 3:

    disciplina et gloria navalis,

    id. Imp. Pomp. 18, 54:

    fuga,

    by sea, Plin. 7, 45, 46, § 148:

    proelium,

    Gell. 10, 6, 2:

    castra,

    to protect the ships drawn up on land, Caes. B. G. 5, 22:

    in classe acieque navali esse,

    Liv. 26, 51, 8 Weissenb.:

    forma,

    the shape of a ship, Ov. F. 1, 229: corona, a naval crown, as the reward of a naval victory, Verg. A. 8, 684; cf.: navali coronā solet donari, qui primus in hostium navem armatus transilierit, Paul. ex Fest. p. 163 Müll.; so,

    navali cinctus honore caput,

    Ov. A. A. 3, 392:

    navali surgentes aere columnae,

    made of the brass from the beaks of captured ships, Verg. G. 3, 29:

    arbor,

    fit for ship-building, Plin. 13, 9, 17, § 61:

    stagnum,

    a basin in which to exhibit mock sea-fights, Tac. A. 4, 15:

    navalis Phoebus, so called because hegranted the victory at Actium,

    Prop. 4 (5), 1, 3; v. Actius and Actiacus: socii, sailors, seamen (chosen from the freedmen of the colonists and allies, and also from those of the colonists and allies themselves who had been in slavery; they were bound to a longer period of service and were of lower rank than the land troops; cf. Liv. 36, 2; 40, 18; 21, 50):

    postero die militibus navalibusque sociis convocatis,

    id. 26, 48; 26, 17; 32, 23; 26, 35;

    24, 11.—Sometimes the socii navales are distinguished from the seamen,

    Liv. 37, 10:

    navales pedes, contemptuously,

    galley-slaves, Plaut. Men. 2, 2, 75. (Others understand by this expression ship-servants, cabin-boys. Non. 381, 393, calls the oars themselves navales pedes).—

    Duumviri navales,

    two commissaries who were charged with the repairing and fitting out of a fleet, Liv. 9, 30; 40, 18; 26: navalis scriba, a ship's scribe or secretary, Paul. ex Fest. p. 169 Müll.—
    II.
    Subst.: nāvā-le, is, n. (in sing. only poet.), and nāvā-lĭa, ium, n. ( gen. plur. navaliorum, Vitr. 5, 127; Inscr. Orell. 3627).
    A.
    A place where ships were built and repaired, a dock, dockyard (cf.:

    statio, portus): navalia, portus, aquarum ductus, etc.,

    Cic. Off. 2, 17, 60:

    de navalium opere,

    id. de Or. 1, 14, 62:

    deripientque rates alii navalibus,

    Verg. A. 4, 593; Ov. M. 11, 455.—In sing., haud aliter quam si siccum navale teneret (puppis), Ov. M. 3, 661; id. H. 18, 207.—Esp. of the place in Rome, across the Tiber, where the dock-yards were situated, Liv. 3, 26; 8, 14, 12; 40, 51 et saep.—Near them was the Navalis porta, Paul. ex Fest. p. 178 Müll.—
    B.
    The requisites for fitting out a ship, [p. 1192] tackling, rigging, Liv. 45, 23, 5; Verg. A. 11, 329; Plin. 16, 11, 21, § 52.

    Lewis & Short latin dictionary > navalia

  • 5 navalis

    nāvālis, e, adj. [navis], of or belonging to ships, ship-, naval:

    pedestres navalesve pugnae,

    Cic. Sen. 5, 13; Liv. 26, 51, 6:

    bellum,

    id. Imp. Pomp. 10, 28:

    apparatus,

    id. Att. 10, 8, 3:

    disciplina et gloria navalis,

    id. Imp. Pomp. 18, 54:

    fuga,

    by sea, Plin. 7, 45, 46, § 148:

    proelium,

    Gell. 10, 6, 2:

    castra,

    to protect the ships drawn up on land, Caes. B. G. 5, 22:

    in classe acieque navali esse,

    Liv. 26, 51, 8 Weissenb.:

    forma,

    the shape of a ship, Ov. F. 1, 229: corona, a naval crown, as the reward of a naval victory, Verg. A. 8, 684; cf.: navali coronā solet donari, qui primus in hostium navem armatus transilierit, Paul. ex Fest. p. 163 Müll.; so,

    navali cinctus honore caput,

    Ov. A. A. 3, 392:

    navali surgentes aere columnae,

    made of the brass from the beaks of captured ships, Verg. G. 3, 29:

    arbor,

    fit for ship-building, Plin. 13, 9, 17, § 61:

    stagnum,

    a basin in which to exhibit mock sea-fights, Tac. A. 4, 15:

    navalis Phoebus, so called because hegranted the victory at Actium,

    Prop. 4 (5), 1, 3; v. Actius and Actiacus: socii, sailors, seamen (chosen from the freedmen of the colonists and allies, and also from those of the colonists and allies themselves who had been in slavery; they were bound to a longer period of service and were of lower rank than the land troops; cf. Liv. 36, 2; 40, 18; 21, 50):

    postero die militibus navalibusque sociis convocatis,

    id. 26, 48; 26, 17; 32, 23; 26, 35;

    24, 11.—Sometimes the socii navales are distinguished from the seamen,

    Liv. 37, 10:

    navales pedes, contemptuously,

    galley-slaves, Plaut. Men. 2, 2, 75. (Others understand by this expression ship-servants, cabin-boys. Non. 381, 393, calls the oars themselves navales pedes).—

    Duumviri navales,

    two commissaries who were charged with the repairing and fitting out of a fleet, Liv. 9, 30; 40, 18; 26: navalis scriba, a ship's scribe or secretary, Paul. ex Fest. p. 169 Müll.—
    II.
    Subst.: nāvā-le, is, n. (in sing. only poet.), and nāvā-lĭa, ium, n. ( gen. plur. navaliorum, Vitr. 5, 127; Inscr. Orell. 3627).
    A.
    A place where ships were built and repaired, a dock, dockyard (cf.:

    statio, portus): navalia, portus, aquarum ductus, etc.,

    Cic. Off. 2, 17, 60:

    de navalium opere,

    id. de Or. 1, 14, 62:

    deripientque rates alii navalibus,

    Verg. A. 4, 593; Ov. M. 11, 455.—In sing., haud aliter quam si siccum navale teneret (puppis), Ov. M. 3, 661; id. H. 18, 207.—Esp. of the place in Rome, across the Tiber, where the dock-yards were situated, Liv. 3, 26; 8, 14, 12; 40, 51 et saep.—Near them was the Navalis porta, Paul. ex Fest. p. 178 Müll.—
    B.
    The requisites for fitting out a ship, [p. 1192] tackling, rigging, Liv. 45, 23, 5; Verg. A. 11, 329; Plin. 16, 11, 21, § 52.

    Lewis & Short latin dictionary > navalis

  • 6 adservo

    as-servo ( ads-, Fleck., B. and K., Weissenb., Müller), āvi, ātum, 1, v. a., to watch over, keep, preserve, observe, guard ( carefully) a person or thing (very freq. of things kept in custody;

    in the class. per. mostly in prose): adservatote haec, sultis, navales pedes (i. e. mercenarii),

    Plaut. Men. 2, 2, 75:

    tabulae neglegentius adservatae,

    Cic. Arch. 5:

    corpora (mortuorum) in conditorio,

    Plin. 7, 16, 16, § 75:

    ignem in ferulā,

    id. 7, 56, 57, § 198:

    thynni sale adservantur,

    id. 9, 15, 18, § 48;

    and, in sale adservari,

    id. 9, 25, 41, § 80:

    Hunc quoque adserva ipsum, ne quo abitat,

    watch, Plaut. Rud. 3, 4, 72:

    sinito ambulare, si foris, si intus volent, Sed uti adserventur magnā diligentiā,

    id. Capt. 1, 2, 6:

    acerrime adservabimus,

    we shall very closely watch, Cic. Att. 10, 16:

    portas murosque,

    Caes. B. C. 1, 21:

    arcem,

    Curt. 9, 7:

    ut vinctum te adservet domi,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 98:

    cura adservandum vinctum,

    Ter. And. 5, 2, 24; so id. Heaut. 3, 3, 32; 4, 4, 12:

    imperat dum res judicetur, hominem ut adservent,

    Cic. Verr. 2, 3, 22; 2, 5, 30:

    ut domi meae te adservarem, rogāsti,

    id. Cat. 1, 8, 19:

    Vitrubium in carcerem adservari jussit,

    Liv. 8, 20; 40, 23; 27, 19 fin.;

    6, 30: sacra fideli custodiā,

    id. 5, 40:

    puella Adservanda nigerrimis diligentius uvis,

    Cat. 17, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > adservo

  • 7 asservo

    as-servo ( ads-, Fleck., B. and K., Weissenb., Müller), āvi, ātum, 1, v. a., to watch over, keep, preserve, observe, guard ( carefully) a person or thing (very freq. of things kept in custody;

    in the class. per. mostly in prose): adservatote haec, sultis, navales pedes (i. e. mercenarii),

    Plaut. Men. 2, 2, 75:

    tabulae neglegentius adservatae,

    Cic. Arch. 5:

    corpora (mortuorum) in conditorio,

    Plin. 7, 16, 16, § 75:

    ignem in ferulā,

    id. 7, 56, 57, § 198:

    thynni sale adservantur,

    id. 9, 15, 18, § 48;

    and, in sale adservari,

    id. 9, 25, 41, § 80:

    Hunc quoque adserva ipsum, ne quo abitat,

    watch, Plaut. Rud. 3, 4, 72:

    sinito ambulare, si foris, si intus volent, Sed uti adserventur magnā diligentiā,

    id. Capt. 1, 2, 6:

    acerrime adservabimus,

    we shall very closely watch, Cic. Att. 10, 16:

    portas murosque,

    Caes. B. C. 1, 21:

    arcem,

    Curt. 9, 7:

    ut vinctum te adservet domi,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 98:

    cura adservandum vinctum,

    Ter. And. 5, 2, 24; so id. Heaut. 3, 3, 32; 4, 4, 12:

    imperat dum res judicetur, hominem ut adservent,

    Cic. Verr. 2, 3, 22; 2, 5, 30:

    ut domi meae te adservarem, rogāsti,

    id. Cat. 1, 8, 19:

    Vitrubium in carcerem adservari jussit,

    Liv. 8, 20; 40, 23; 27, 19 fin.;

    6, 30: sacra fideli custodiā,

    id. 5, 40:

    puella Adservanda nigerrimis diligentius uvis,

    Cat. 17, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > asservo

  • 8 pes

    pēs, pĕdis, m. [kindr. with Sanscr. pād, foot, from root pad, ire; Gr. pod-, pous; Goth. fōt; old Germ. vuoz; Engl. foot], a foot of man or beast.
    I.
    Lit.:

    si pes condoluit,

    Cic. Tusc. 2, 22, 52:

    calcei apti ad pedem,

    id. de Or. 1, 54, 231:

    nec manus, nec pedes, nec alia membra,

    id. Univ. 6:

    pede tellurem pulsare,

    i. e. to dance, Hor. C. 1, 37, 1; cf.:

    alterno pede terram quatere,

    id. ib. 1, 4, 7;

    4, 1, 27: pedis aptissima forma,

    Ov. Am. 3, 3, 7:

    aves omnes in pedes nascuntur,

    are born feet first, Plin. 10, 53, 74, § 149:

    cycnum pedibus Jovis armiger uncis Sustulit,

    Verg. A. 9, 564; cf. id. ib. 11, 723: pedem ferre, to go or come, id. G. 1, 11:

    si in fundo pedem posuisses,

    set foot, Cic. Caecin. 11, 31: pedem efferre, to step or go out, Plaut. Bacch. 3, 3, 19:

    qui pedem portā non extulit,

    Cic. Att. 8, 2, 4; 6, 8, 5:

    pedem portā non plus extulit quam domo suā,

    id. ib. 8, 2, 4: pedem limine efferre, id. Cael. 14, 34: pedem referre, revocare, retrahere, to go or come back, to return:

    profugum referre pedem,

    Ov. H. 15, 186; id. M. 2, 439.—Said even of streams:

    revocatque pedem Tiberinus ab alto,

    Verg. A. 9, 125:

    retrahitque pedes simul unda relabens,

    id. ib. 10, 307; cf. infra, II. H.: pedibus, on foot, afoot:

    cum ingressus iter pedibus sit,

    Cic. Sen. 10, 34; Suet. Aug. 53.—

    Esp. in phrase: pedibus ire, venire, etc.: pedibus proficisci,

    Liv. 26, 19:

    pedibus iter conficere,

    id. 44, 5:

    quod flumen uno omnino loco pedibus transire potest,

    Caes. B. G. 5, 18:

    (Caesar) pedibus Narbonem pervenit,

    id. B. C. 2, 21:

    ut neque pedibus aditum haberent,

    id. B. G. 3, 12 init. —Rarely pede ire ( poet. and late Lat.):

    quo bene coepisti, sic pede semper eas,

    Ov. Tr. 1, 9, 66:

    Jordanem transmiserunt pede,

    Ambros. in Psa. 118, 165, n. 16.— Trop.:

    Bacchus flueret pede suo,

    i. e. wine unmixed with water, Auct. Aetn. 13; cf.:

    musta sub adducto si pede nulla fluant,

    Ov. P. 2, 9, 32, and II. H. infra.—Pregn., by land:

    cum illud iter Hispaniense pedibus fere confici soleat: aut si quis navigare velit, etc.,

    Cic. Vatin. 5, 12:

    seu pedibus Parthos sequimur, seu classe Britannos,

    Prop. 2, 20, 63 (3, 23, 5):

    ego me in pedes (conicio),

    take to my heels, make off, Ter. Eun. 5, 2, 5.— Esp.: ad pedes alicui or alicujus, accidere, procidere, jacere, se abicere, se proicere, procumbere, etc., to approach as a suppliant, to fall at one's feet:

    ad pedes omnium singillatim accidente Clodio,

    Cic. Att. 1, 14, 5:

    abjectā togā se ad generi pedes abiecit,

    id. ib. 4, 2, 4:

    rex procidit ad pedes Achillei,

    Hor. Epod. 17, 14:

    vos ad pedes lenonis proiecistis,

    Cic. Sest. 11, 26:

    filius se ad pedes meos prosternens,

    id. Phil. 2, 18, 45:

    tibi sum supplex, Nec moror ante tuos procubuisse pedes,

    Ov. H. 12, 186:

    cui cum se moesta turba ad pedes provolvisset,

    Liv. 6, 3, 4:

    ad pedes Caesaris provoluta regina,

    Flor. 4, 11, 9:

    (mater una) mihi ad pedes misera jacuit,

    Cic. Verr. 2, 5, 49, § 129; cf.:

    amplecti pedes potui,

    Ov. M. 9, 605:

    complector, regina, pedes,

    Luc. 10, 89:

    servus a pedibus,

    a footman, lackey, Cic. Att. 8, 5, 1: sub pedibus, under one's feet, i. e. in one's power, Verg. A. 7, 100; Liv. 34, 32: sub pedibus esse or jacere, to be or lie under one's feet, i. e. to be disregarded ( poet.):

    sors ubi pessima rerum, Sub pedibus timor est,

    Ov. M. 14, 490:

    amicitiae nomen Re tibi pro vili sub pedibusque jacet,

    id. Tr. 1, 8, 16: pedem opponere, to put one's foot against, i. e. to withstand, resist, oppose ( poet.), id. P. 4, 6, 8: pedem trahere, to drag one's foot, i. e. to halt, limp; said of scazontic verse, id. R. Am. 378: trahantur haec pedibus, may be dragged by the heels, i. e. may go to the dogs (class.):

    fratrem mecum et te si habebo, per me ista pedibus trahantur,

    Cic. Att. 4, 16, 10; id. Fam. 7, 32, 2: ante pedes esse or ante pedes posita esse, to lie before one's feet, i. e. before one's eyes, to be evident, palpable, glaring:

    istuc est sapere, non quod ante pedes modo est, Videre, sed etiam illa, quae futura sunt, Prospicere,

    Ter. Ad. 3, 3, 32:

    transilire ante pedes posita, et alia longe repetita sumere,

    Cic. de Or. 3, 40, 160:

    omni pede stare,

    i. e. to use every effort, make every exertion, Quint. 12, 9, 18: nec caput nec pes, neither head nor foot, beginning nor end, no part:

    nec caput nec pes sermonum apparet,

    Plaut. As. 3, 3, 139:

    garriet quoi neque pes neque caput conpareat,

    id. Capt. 3, 4, 81: tuas res ita contractas, ut, quemadmodum scribis, nec caput nec pedes, Curio ap. Cic. Fam. 7, 31, 2:

    ut nec pes nec caput uni Reddatur formae,

    Hor. A. P. 8:

    dixit Cato, eam legationem nec caput, nec pedes, nec cor habere,

    Liv. Epit. 50: pes felix, secundus, i. e. a happy or fortunate arrival:

    adi pede secundo,

    Verg. A. 8, 302:

    felix,

    Ov. F. 1, 514; cf.:

    boni pedis homo, id est cujus adventus afferat aliquid felicitatis,

    Aug. Ep. ad Max. Gram. 44.—So esp. pes dexter, because it was of good omen to move the right foot first;

    temples had an uneven number of steps, that the same foot might touch the first step and first enter the temple,

    Vitr. 3, 3; cf. Petr. 30:

    quove pede ingressi?

    Prop. 3 (4), 1, 6.—So the left foot was associated with bad omens; cf. Suet. Aug. 92 init.:

    pessimo pede domum nostram accessit,

    App. M. 6, 26, p. 184, 1; hence, dextro pede, auspiciously: quid tam dextro [p. 1363] pede concipis, etc., Juv. 10, 5: pedibus pecunia compensatur, said proverbially of distant lands purchased at a cheap rate, but which it costs a great deal to reach, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72: a pedibus usque ad caput, from head to foot, all over (late Lat.; cf.:

    ab imis unguibus usque ad verticem summum,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20), Aug. in Psa. 55, 20; 90, 1, 2 et saep.; cf.:

    a vestigio pedis usque ad verticem,

    Ambros. Offic. Min. 2, 22, 114.—
    B.
    In partic.
    1.
    Milit. t. t.: descendere ad pedes, to alight, dismount, of cavalry, Liv. 9, 22:

    pedibus merere,

    to serve on foot, as a foot-soldier, id. 24, 18:

    ad pedes pugna ierat,

    they fought on foot, id. 21, 46: pedem conferre, to come to close quarters:

    collato pede rem gerere,

    id. 26, 39; Cic. Planc. 19, 48.—
    2.
    Publicist's t. t.: pedibus ire in sententiam alicujus, to adopt one's opinion, take sides with one:

    cum omnes in sententiam ejus pedibus irent,

    Liv. 9, 8, 13; 5, 9, 2.—
    3.
    In mal. part.:

    pedem or pedes tollere, extollere (ad concubitum),

    Mart. 10, 81, 4; 11, 71, 8;

    hence the lusus verbb. with pedem dare and tollere,

    Cic. Att. 2, 1, 5. —
    II.
    Transf.
    A.
    A foot of a table, stool, bench, etc., Ter. Ad. 4, 2, 46:

    mensae sed erat pes tertius impar,

    Ov. M. 8, 661; cf.:

    pedem et nostrum dicimus, et lecti, et veli, ut carminis (v. in the foll.),

    Sen. Ben. 2, 34, 2:

    tricliniorum,

    Plin. 34, 2, 4, § 9:

    subsellii,

    Auct. Her. 4, 55, 68:

    pes argenteus (mensae),

    Juv. 11, 128.—
    B.
    Pes veli, a rope attached to a sail for the purpose of setting it to the wind, a sheet:

    sive utrumque Juppiter Simul secundus incidisset in pedem,

    Cat. 4, 19:

    pede labitur aequo,

    i. e. before the wind, with the wind right aft, Ov. F. 3, 565:

    pedibus aequis,

    Cic. Att. 16, 6 init.; cf. also the passage quoted above from Sen. Ben. 2, 34, 2; and:

    prolato pede, transversos captare Notos,

    id. Med. 322.— Hence, facere pedem, to veer out one sheet, to take advantage of a side wind, to haul the wind: una omnes fecere pedem;

    pariterque sinistros, Nunc dextros solvere sinus,

    Verg. A. 5, 830:

    prolatis pedibus,

    Plin. 2, 47, 48, § 128.—
    C.
    The foot of a mountain (post-class.):

    Orontes imos pedes Casii montis praetermeans,

    Amm. 14, 8, 10 al. —
    D.
    Ground, soil, territory (post-class.):

    in Caesariensis pede,

    Sol. 3, 2:

    omnis Africa Zeugitano pede incipit,

    id. 27, 1; cf.:

    quamvis angustum pedem dispositio fecit habitabilem,

    Sen. Tranq. An. 10, 4.—
    E.
    The stalk or pedicle of a fruit, esp. of the grape, together with the husk:

    vinaceorum pes proruitur,

    Col. 12, 43; so id. 12, 36.—Of the olive, Plin. 15, 1, 2, § 5: pes milvinus or milvi, the stalk or stem of the plant batis, Col. 12, 7.—Hence, as a name for several plants: pedes gallinacei, a plant:

    Capnos trunca, quam pedes gallinaceos vocant,

    Plin. 25, 13, 98, § 155:

    pedes betacei,

    beetroots, Varr. R. R. 1, 27.—
    F.
    Pedes navales, rowers, sailors, Plaut. Men. 2, 2, 75.—
    G.
    The barrow of a litter, Cat. 10, 22.—
    H.
    Poet., of fountains and rivers: inde super terras fluit agmine dulci, Quā via secta semel liquido pede detulit undas, Lucr, 5, 272;

    6, 638: crepante lympha desilit pede,

    Hor. Epod. 16, 47:

    liquido pede labitur unda,

    Verg. Cul. 17:

    lento pede sulcat harenas Bagrada,

    Sil. 6, 140.—
    K.
    A metrical foot:

    ad heroum nos dactyli et anapaesti et spondei pedem invitas,

    Cic. de Or. 3, 47, 82:

    pedibus claudere verba,

    to make verses, Hor. S. 2, 1, 28:

    musa per undenos emodulanda pedes,

    in hexameters and pentameters, Ov. Am. 1, 1, 30:

    inque suos volui cogere verba pedes,

    id. Tr. 5, 12, 34.—
    2.
    A kind of verse, measure:

    et pede, quo debent fortia bella geri,

    Ov. Ib. 646:

    Lesbius,

    Hor. C. 4, 6, 35.—
    L.
    In music, time (postAug.), Plin. 29, 1, 5, § 6.—
    M.
    A foot, as a measure of length (class.):

    ne iste hercle ab istā non pedem discedat,

    Plaut. As. 3, 3, 13:

    ab aliquo pedem discessisse,

    Cic. Deiot. 15, 42:

    pedem e villā adhuc egressi non sumus,

    id. Att. 13, 16, 1:

    pes justus,

    Plin. 18, 31, 74, § 317.—Hence, transf.: pede suo se metiri, to measure one's self by one's own foot-rule, i. e. by one's own powers or abilities, Hor. Ep. 1, 7, 98.—
    N.
    Pedes, lice; v. pedis.—
    O.
    The leg (late Lat.), in phrase: pedem frangere, Aug. Civ. Dei, 22, 22, 3; id. Serm. 273, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > pes

  • 9 navalis

    nāvālis, e (navis), zu den Schiffen gehörig, Schiffs-, See-, I) adi.: pugna (Ggstz. pugna terrestris), Cic.: proelium (Ggstz. proelium terrestre), Nep.: certamen, Liv. u. Verg.: bellum, Cic.: copia navalis, Seemacht, Cic. u. Tac.: victoria, Liv. epit.: disciplina, Wissenschaft und Einrichtung des Seewesens, Cic.: res (Sing.), Anstalten zur See, Flottenwesen, Liv.: corona, Schiffkrone für einen Seesieg, Verg.: dass. honor, Ov.: triumphus, Liv.: forma, Schiffsgestalt, Ov.: materia, Liv.: stagnum, Bassin zu Naumachien (vgl. naumachia), Tac.: fabri, Schiffbauer, Corp. inscr. Lat. 14, 372 u. ö.: duoviri, zwei Kommissare zur Ausrüstung der Schiffe, Liv.: navalis pons, Schiffbrücke, Amm.: castra navalia (s. castra), Caes.: maritimus et navalis hostis, der F. der zur See und zu Schiffe kommt, Cic.: praetor navalis, Admiral, Vell.: copiae navales pedestresque, See- u. Landtruppen, Liv.: socius navalis, Seemann, Seesoldat, Liv., gew. Plur. socii navales, Seeleute, Matrosen, zuw. auch Seesoldaten, Liv.: pedes navales, scherzh. = Ruderknechte, Ruderer, Plaut. Men. 350. – II) subst.: A) nāvāle, is, n., a) Standort der Schiffe, Hafen, Ov. u. Lucan. – b) Niederlage für Schiffsgeräte, Inscr. in der Ephem. epigr. 2, 434. no. 927, s. Jordan Topogr. der Stadt Rom 1, 1. S. 439 f. – B) nāvālia, ium, n., 1) Werfte, Schiffswerfte, Schiffsholm, Dock, Cic., Caes. u.a. – vorzugsw. die Werften der Römer jenseit des Tiber am Kampus Martius, wahrsch. zwischen der j. Piazza Navona u. dem Porto di Ripetta, Liv. 3, 26, 8 u.a. – 2) die Reedung = Schiffbaumaterialien, Takelwerk usw., Liv. u.a. – / Genet. Plur. heteroklit. navaliorum, Vitr. 5, 12, 7. Corp. inscr. Lat. 13, 6714.

    lateinisch-deutsches > navalis

  • 10 navalis

    nāvālis, e (navis), zu den Schiffen gehörig, Schiffs-, See-, I) adi.: pugna (Ggstz. pugna terrestris), Cic.: proelium (Ggstz. proelium terrestre), Nep.: certamen, Liv. u. Verg.: bellum, Cic.: copia navalis, Seemacht, Cic. u. Tac.: victoria, Liv. epit.: disciplina, Wissenschaft und Einrichtung des Seewesens, Cic.: res (Sing.), Anstalten zur See, Flottenwesen, Liv.: corona, Schiffkrone für einen Seesieg, Verg.: dass. honor, Ov.: triumphus, Liv.: forma, Schiffsgestalt, Ov.: materia, Liv.: stagnum, Bassin zu Naumachien (vgl. naumachia), Tac.: fabri, Schiffbauer, Corp. inscr. Lat. 14, 372 u. ö.: duoviri, zwei Kommissare zur Ausrüstung der Schiffe, Liv.: navalis pons, Schiffbrücke, Amm.: castra navalia (s. castra), Caes.: maritimus et navalis hostis, der F. der zur See und zu Schiffe kommt, Cic.: praetor navalis, Admiral, Vell.: copiae navales pedestresque, See- u. Landtruppen, Liv.: socius navalis, Seemann, Seesoldat, Liv., gew. Plur. socii navales, Seeleute, Matrosen, zuw. auch Seesoldaten, Liv.: pedes navales, scherzh. = Ruderknechte, Ruderer, Plaut. Men. 350. – II) subst.: A) nāvāle, is, n., a) Standort der Schiffe, Hafen, Ov. u. Lucan. – b) Niederlage für Schiffsgeräte, Inscr. in der Ephem. epigr. 2, 434. no. 927, s. Jordan Topogr. der Stadt Rom 1, 1. S. 439 f. – B) nāvālia, ium, n., 1) Werfte, Schiffswerfte, Schiffsholm, Dock, Cic.,
    ————
    Caes. u.a. – vorzugsw. die Werften der Römer jenseit des Tiber am Kampus Martius, wahrsch. zwischen der j. Piazza Navona u. dem Porto di Ripetta, Liv. 3, 26, 8 u.a. – 2) die Reedung = Schiffbaumaterialien, Takelwerk usw., Liv. u.a. – Genet. Plur. heteroklit. navaliorum, Vitr. 5, 12, 7. Corp. inscr. Lat. 13, 6714.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > navalis

  • 11 navalis

    nāvālis, e [ navis ]
    1) судовой, корабельный (forma O; materia L)
    2) морской (pugna, bellum C)
    maritĭmus et n. hostis C — враг, нападающий со стороны моря на кораблях
    socii navales L — моряки, матросы или морские войска
    pedes navales шутл. Plгребцы

    Латинско-русский словарь > navalis

См. также в других словарях:

  • PES — nc in limine offendat, cavere iussit Veterum superstitio. Mali enim ominis id habebatur, Si exituro limen insonuisset, Pes haesisset, Plin. l. 2. c. 7. Vide Plut. in Demetrio et in Gracchis, Val. Max. l. 1. c. 4. de eod. Graccho etc. Sueton. in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Costumbres de la Antigua Roma — Saltar a navegación, búsqueda Las costumbres de la Antigua Roma son las rutinas diarias de los habitantes, las ciudades, los oficios, la economía, sus necesidades y sus beneficios. El Coliseo de noche …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»